الک ها
معمول است که برای بدست آوردن توزیع اندازه دانه‌های شن و ماسه از آزمایش الک استفاده شود. روند این کار در ASTM C 136 توضیح داده شده است. برای این کار از دسته‌ای از الک‌ها که سوراخ‌های کف آن‌ها دارای اندازه دقیق و مشخص است و این شبکه بندی کف الک به کمک سیم صورت گرفته است استفاده می‌شود. به این ترتیب که مجموعه الک‌ها را بر روی هم قرار می‌دهند، الک با سوراخ‌های بزرگتر در بالا و الک‌های ریزتر را در پایین قرار می‌دهند پس از آن خاک خشک که تمام کلوخه‌های آن شکسته شده و تنها دانه‌های خاک در آن حضور دارد را بر روی الک بالایی می‌ریزند و الک را برای مدت معلومی (استاندارد) تکان می‌دهند تا دانه‌های خاک از آن عبور کند واضح است که دانه‌های با اندازه کوچکتر از سوراخ‌های الک عبور می‌کنند و دانه‌های بزرگتر بر روی سیم‌های الک باقی می‌مانند.
- نکته: این روش برای دانه‌های درشت‌تر خاک منطقی است ولی برای دانه‌های کوچکتر از یک حدی مناسب نیست زیرا دانه‌های بسیار ریز خاک به یکدیگر می‌چسبند و درنتیجه روش الک دیگر جواب‌های مناسبی نخواهد داشت. اگر میزان دانه‌های ریز خاک زیاد باشد ممکن است مجبور شویم اول از روی خاک و دانه‌های خشن آن آب عبور دهیم و پس از شسته شدن ذرات بزرگتر و از بین رفتن کلوخه‌ها، شروع به الک کردن کنیم.
مجموعه‌ای از الک‌های با اندازه‌های مختلف در دسترس است. مرز میان ماسه و لای به دلخواه انتخاب می‌شود. مطابق سامانه اتحادیه دسته‌بندی خاک برای جداکردن ماسه از شن از الک شماره NO. 4 (4 سوراخ در طول 1 اینچ) استفاده می‌شود اندازه سوراخ‌های این الک 4.75 میلی‌متر می‌باشد و برای جدا کردن ماسه از لای و رس از الک شماره NO. 200 که اندازه سوراخ‌های آن 0.075 میلی‌متر است استفاده می‌شود. مطابق استاندارد انگلیسی 0.063 میلی‌متر مرز میان ماسه و لای و 2 میلی‌متر مرز میان ماسه وشن است.
| استانداردها | ASTM C136 |
سایز بندی
| اندازه چشمه | شماره جایگزین | قطر الک | |
|---|---|---|---|
| 8 Inch | 12 Inch | ||
|
38 µm
|
NO. 400
|
SMGE-5005
|
SMGE-5305
|
|
45 µm
|
NO. 325
|
SMGE-5010
|
SMGE-5310
|
|
53 µm
|
NO. 270
|
SMGE-5015
|
SMGE-5315
|
|
63 µm
|
NO. 230
|
SMGE-5020
|
SMGE-5320
|
|
75 µm
|
NO. 200
|
SMGE-5025
|
SMGE-5325
|
|
90 µm
|
NO. 170
|
SMGE-5030
|
SMGE-5330
|
|
100 µm
|
NO. 150
|
SMGE-5034
|
SMGE-5334
|
|
106 µm
|
NO. 140
|
SMGE-5035
|
SMGE-5335
|
|
125 µm
|
NO. 120
|
SMGE-5040
|
SMGE-5340
|
|
150 µm
|
NO. 100
|
SMGE-5045
|
SMGE-5345
|
|
180 µm
|
NO. 80
|
SMGE-5050
|
SMGE-5350
|
|
212 µm
|
NO. 70
|
SMGE-5055
|
SMGE-5355
|
|
250 µm
|
NO. 60
|
SMGE-5060
|
SMGE-5360
|
|
300 µm
|
NO. 50
|
SMGE-5065
|
SMGE-5365
|
|
355 µm
|
NO. 45
|
SMGE-5070
|
SMGE-5370
|
|
425 µm
|
NO. 40
|
SMGE-5075
|
SMGE-5375
|
|
500 µm
|
NO. 35
|
SMGE-5080
|
SMGE-5380
|
|
600 µm
|
NO. 30
|
SMGE-5085
|
SMGE-5385
|
|
710 µm
|
NO. 25
|
SMGE-5090
|
SMGE-5390
|
|
850 µm
|
NO. 20
|
SMGE-5095
|
SMGE-5395
|
|
1.00 mm
|
NO. 18
|
SMGE-5105
|
SMGE-5405
|
|
1.18 mm
|
NO. 16
|
SMGE-5110
|
SMGE-5410
|
|
1.40 mm
|
NO. 14
|
SMGE-5115
|
SMGE-5415
|
|
1.70 mm
|
NO. 12
|
SMGE-5120
|
SMGE-5420
|
|
2.00 mm
|
NO. 10
|
SMGE-5125
|
SMGE-5425
|
|
2.36 mm
|
NO. 8
|
SMGE-5130
|
SMGE-5430
|
|
2.80 mm
|
NO. 7
|
SMGE-5135
|
SMGE-5435
|
|
3.35 mm
|
NO. 6
|
SMGE-5140
|
SMGE-5440
|
|
4.00 mm
|
NO. 5
|
SMGE-5145
|
SMGE-5445
|
|
4.75 mm
|
NO. 4
|
SMGE-5150
|
SMGE-5450
|
|
4.76 mm
|
3/16" | SMGE-5463 | |
|
5.60 mm
|
NO. 3 ½
|
SMGE-5155
|
SMGE-5455 |
|
6.30 mm
|
¼" | SMGE-5160 | SMGE-5460 |
|
6.70 mm
|
0.265"
|
SMGE-5165
|
SMGE-5465
|
|
8.00 mm
|
5/16"
|
SMGE-5170
|
SMGE-5470
|
|
9.50 mm
|
⅜"
|
SMGE-5175
|
SMGE-5475
|
|
11.2 mm
|
7/16"
|
SMGE-5180
|
SMGE-5480
|
|
12.5 mm
|
½"
|
SMGE-5185
|
SMGE-5485
|
|
13.2 mm
|
0.530"
|
SMGE-5190
|
SMGE-5490
|
|
16.0 mm
|
⅝"
|
SMGE-5195
|
SMGE-5495
|
|
19.0 mm
|
¾"
|
SMGE-5205
|
SMGE-5505
|
|
22.4 mm
|
⅞"
|
SMGE-5210
|
SMGE-5510
|
|
25.0 mm
|
1"
|
SMGE-5215
|
SMGE-5515
|
|
26.5 mm
|
1.06"
|
SMGE-5220
|
SMGE-5520
|
|
31.5 mm
|
1¼"
|
SMGE-5225
|
SMGE-5525
|
|
37.5 mm
|
1½"
|
SMGE-5230
|
SMGE-5530
|
|
45.0 mm
|
1¾"
|
SMGE-5235
|
SMGE-5535
|
|
50.0 mm
|
2"
|
SMGE-5240
|
SMGE-5540
|
|
53.0 mm
|
2.12"
|
SMGE-5245
|
SMGE-5545
|
|
63.0 mm
|
2½"
|
SMGE-5250
|
SMGE-5550
|
|
75.0 mm
|
3"
|
SMGE-5255
|
SMGE-5555
|
|
90.0 mm
|
3½"
|
SMGE-5260
|
SMGE-5560
|
|
100 mm
|
4"
|
SMGE-5265
|
SMGE-5565
|
|
125 mm
|
5"
|
SMGE-5275
|
SMGE-5575
|
- درب و زیر الک به قطر 8 اینچ SMGE-5285
- درب و زیر الک به قطر 12 اینچ SMGE-5580
- الک به قطر 8 اینچ نمره 200 (75 µm) دیواره بلند جهت شستشو نمونه خاک SMGE-5280
